शङ्कर-साहित्यमा विम्ब-प्रतिविम्ब

पढ्ने सबैको आ-आफ्नो कला हुन्छ, लेख्‍ने आ-आफ्नो शैली । एउटै लेखकका सम्पूर्ण कृतिहरू एकै लहरमा राखेर पढ्ने मेरो स्वभाव छ । शङ्कर लामिछानेका गौँथलीको गुँड (कथासङ्ग्रह), एब्स्ट्रयाक्ट चिन्तन : प्याज, विम्ब-प्रतिविम्बलगायत केही अप्रकाशित अङ्ग्रेजी र हिन्दी कविताहरू पढेँ मैले । साँच्चै मज्जा रहेछ शङ्कर-साहित्यमा । एउटै किताब विम्ब-प्रतिविम्बभित्र थुप्रै शङ्कर लामिछानेहरू रहेछन् । जम्मा १४ स्रष्टाको संस्मरण समेटिएको छ यसमा ।

सामान्यतः दिवङ्गतहरूप्रति नै शब्दगुच्छाहरू उनिन्छन् । तर, जीवितै अवस्थामा व्यक्तिहरूका बारेमा परिचयात्मक निबन्ध लेखेर शङ्करले दुस्साहस नै गरेका हुन् । तिनमा मान्छेका नवरसहरू गजबसँग पर्गेलिएको छ । पढ्न पाइन्छ । पारिजात र छिन्नलताका बारेमा उनले शब्द र भावना दुवैमा कन्जुस्याइँ गरेका छैनन् । जिउँदी पात्रका रूपमा छिन्, पारिजात । विपरीतलिङ्गीसँगको सम्बन्ध चर्चामा आएपछिको अप्ठ्यारो रहँदारहँदै लेखेका रहेछन् उनले । यति हुँदाहुँदै पनि व्यक्तिगत धारणाभन्दा पनि सिर्जनात्मक वातावरणलाई अक्षरमा उतारेका छन् ।

शङ्कर लामिछाने स्वयम्‌ले महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाप्रति पूर्वाग्रह पालेका भए कुन्नि ? नत्र, अभावमा पनि स्रष्टाको सिर्जनशीलता र अदम्यपन देखेर नतमस्तक भएका छन् । देवकोटाले भन्ने अनि लेखकले टिप्ने गरेर चार घन्टामा पाँचवटा कथा रचना पनि सामान्य होइन । बच्चाहरू पिठ्यूँमा बोकेर कविता रच्ने महाकवि धन्य हुन् । कतिपय सम्बन्धहरू रित्तोपना छाडेर जान्छन्, तब मात्र थाहा लाग्छ, हाम्रालागि ती खास रहेछन् । तुलसीनाथ ढुङ्गेलका बारेमा शङ्करलाई यस्तै अनुभव भएको छ । सामान्य ठानेको र सामान्य मानिरहेको सम्बन्धले उब्जाएको भाव र मनका तरङ्गहरू छन् यसमा । अम्बर गुरुङका आरोह-अवरोह पढ्दा पनि त्यस्तै लाग्छ ।

एकअर्कासँगको लय र ताल रहनुलाई लेखकले 'स्फटिक रहस्य' मानेका छन् । र, अन्त्यमा महाकवि देवकोटाले शङ्कर लामिछानेलाई भनेका रहेछन्, "शङ्करजी, मैले जे गरेँ, त्यही बाटो तपाईँ हिँड्ने हो भने नआउनूस् । आफ्नो बाटो आफैँले पहिल्याउनूस् ।" तर, हामी त सबै देवकोटा, शङ्कर लामिछाने, डेरिडाहरू बन्न तम्सिरहेका छौँ ।

--------------------------------------------------------------------------------------------